Deri vucudumuzdaki en büyük organdır ve bir çok fonksiyonu vardır. Deri vucudumuzla dış dünya arasında bir bariyer oluşturarak, başlıca bizi soğuktan, sıcaktan ve küçük travmalardan korur, sıvı kaybını önler, mikroorganizmaların vucudumuza girmesini engel olur, vitamin sentezler ve duyu organı gibi davranır. Böylesine önemli bir fonksiyonu olan ve tüm vucudumuzu kaplayan derimizle ilgili iyi yada kötü huylu bir çok lezyonla karşılaşılabilmektedir. Bu makalede bunlar hakkında genel bilgilendirilmeniz amaçlanmıştır.
Ben (nevüs, mole), herkeste görülebilen ve özellikle ilk 10 ile 20 yaşlarda ortaya çıkan, sıklıkla kahverengi küçük lezyonlardır. Bunlar deri yüzeyinde düz ya da kabartılı olabilirler. Sıklıkla yuvarlak şekilli ve düzenli sınırlıdır. Bir çoğu güneşe maruziyetten ortaya çıkabilir. Benler derideki yerleşimine bağlı olarak intradermal, junktional ve ya compound nevüs adı alırlar. Benler yani nevüsler vucudun her yerinde bulunabilir ve her yaşta ortaya çıkabilirler. Junktional nevüsler erişkinlikte büyüyüp compound nevüse dönerler. İntradermal nevüsler ise mole yani ben adı alır. Vucudun her yerinde bulunabilir ve düz kabartılı, kahve rengi, pembe, yuvarlak şekilli yada oval olabilirler ve sıklıkla 6 mm den küçüktürler.
Benler sıklıkla kozmetik amaçlı olmak üzere alınabilir. Bunun dışında elbiseye, çamaşıra sürtünme, traş esnasında tahriş gibi dış etkenlerin oluşturduğu travmayı önlemek amacıyla cerrahi olarak çıkartılabilirler. Benlerin durumuna göre laserle veya cerrahi olarak çıkartılabilirler.
Atipik mole (displastik nevüs), sıklıkla sonradan çıkan ve melanoma adı verilen deri kanserini andıran iyi huylu benlerdir. Siyahtan pembeye değişen renklerde ve sıklıkla yüzeyi düz, sınırları düzensiz ve 5 – 10m mm arasında büyüklüğü olan lezyonlardır. Benign yani iyi huylu olmalarına karşın bu kişilerde melonama riski yüksektir ve atipik mole sayısı arttıkça melonama riskide artmaktadır. Bu kişilerin takibi zorluk arz eder. Çünkü atipik moleler, melanoma gibi görünürler ayrımını yapmak zordur. Bu nedenle yakın takip ve şüphe duyulan lezyonları cerrahi olarak çıkartılması gerekir. Takipte değişik yollar izlenebilir. Görünene yerlerdeki benleri kişi kendi kendine takip edebilir. bu konuda deneyimli bir plastik cerrah yada dermatoloğun takibine girebilir. Bu amaçla dermatoskopi ismi verilen yöntemle takip çok yardımcıdır. Gerekli durumlarda şüphe değişim gösteren ve şüphe oluşturan lezyonların belirlenip cerrahi ile çıkartılıp patolojik incelenmesi gerekebilir.
Konjenital melanositik nevüs (dev kıllı nevüs) doğumsal koyu renkli benlerdir. Doğumda görülmekle beraber bir yaş civarında ortaya çıkabilirler. Doğumda gözükmekle beraber, sonradan ortaya çıkanların aslında doğum anında vucutta bulunduğu ancak pigment salınımının olması nedeniyle deri renginde olup fark edilemezler. Daha sonra melanin yani pigment salınımının artması sonucu renk değişimiyle beraber fark edilir olduğu belirtilmektedir. Embriyonik hayatın 5-24 haftaları arasında geliştiği tahmin edilmektedir. Sıklıkla rasgele, aileden bağımsız çıkarlar. Ailesel geçişte mevcuttur. Renkleri açık kahveden, koyu kahveye değişmekle beraber mavi renklide olabilirler. Genellikle düzgün sınırlı oval, yuvarlak şekilli olup değişik boyutlarda olabilir. Çoğunluğu 1.5 cm küçüktür ve küçük doğumsal kıllı nevüs olarak sınıflandırılırken, 20 cm çaptan büyük olanlar dev kıllı nevüs adı alırlar. Malignite yani kötü huylu hastalığa dönme riski bir ömür boyunca küçük nevüslerde %0-%5 arasında değişirken dev kıllı nevüslerde bu oran %5 ile %10 arasında değişir. Farklı kaynaklarda bu oranlar değişiklik gösteririler.
Bu nedenle küçük benlerin yani nevüslerin alınması yada sıkı takibi gerekirken, dev kıllı nevüslerin cerrahi olarak çıkartılması esastır. Ancak çok büyük olmaları nedeniyle cerrahiyle beraber dermatoskopik takipleri gerekir. Takip önemlidir.
Malign melanoma, deri kanserlerinin en tehlikelisidir. Kontrolsuz güneşe maruz kalma, bronzlaşma ve güneş yanığı sonucu deri hücrelerinde meydana gelen genetik hasara bağlı olarak bu hücrelerin sınırsız çoğalması sonucu ortaya çıkarlar ve tümor oluştururlar. Bu tümörler deriye renk veren pigmentleri üreten hücrelerden ( melanositlerden) köken alır. Melanoma benlere benzerlik gösterebilir ve bazen benlerden de ( mole) melonama gelişebilir. Melanomaların büyük kısmı siyah kahverengi olsa da pembe, kırmızı, deri renginde, mor, mavi hatta beyaz renkli olabilirler. Malign melonama mutlaka cerrahi olarak tedavi edilmesi gereken bir tümördür.
Benlerin takibi sırasında ve aşağıdaki değişimlerin görülmesi halinde bir estetik plastik cerrah ya da deri hastalıkları uzmanı ile mutlaka görüşmeniz gerekir. Bu değişimlerin İngilizce karşılıklarının baş harflerinin oluşturduğu akronim ABCDE olarak anılır. Benlerin takibinde ABCDE çok önemlidir.
Asimetri: Mevcut benin ortasından bir çizgi çekin iki tarafı eşittir. İki taraf eşit değilse süphe edin.
Border (Sınır): Melanomanın erken evresinde sınırlar düzensizdir.Çentiklenmeler ve çıkıntılar vardır.
Color (Renk ): Benler sıklıkla tek renktir. Melanomada ise birden fazla renk tonu vardır. Siyah, koyu kahve onun değişik tonları ile karşılaşılabilir. Bununla birlikte kırmızı hatta mavi renkte melanomalar olabilir.
Diameter (Çap): Melanomalar sıklıkla kurşun kalem silgisinden daha büyüktür(6mm). Bazen bundan daha küçük olabilirler. Genellikle 6 mmden küçüktür.
Evolving (Değişim): Büyüklük, şekil, renk, kabarıklıkta herhangi bir değişim süphe uyandırmalıdır. Bunlardan başka kaşınma, kanama, kabuklanma gibi bulgularda dikkate alınmalıdır.
Benlerin cerrahi olarak çıkartılması kansere yol açmaz. Aksine, cerrahi olarak tam çıkartıldığında riskli bir dokunun vucuttan uzaklaştırılması nedeniyle tedavi edici ve önleyici bir işlemdir.
Alınmasına karar verilen benler baklava dilimi şeklinde işaretlenir. Ben çevresi lokal anestezik enjeksiyonu yapılarak uyuşturulur. Bundan sonra herhangi bir ağrı ve acı duymazsınız. Daha sonra cerrahi olarak ben kökü ile beraber çıkartılır. Estetik yöntemler kullanılarak çok ince dikişler ile kapatılır. Küçük bir pansuman konur. Ben alımı sonrası hemen işinize dönebilirsiniz.
Ben alımı lokal anestezi altında yapılır ve çok ince uçlu iğnelerle lokal anestezik enjeksiyonu yapılırken gerginlik hissi ile beraber çok hafif bir ağrı duyulabilir. Bu işlemden sonra ağrı duyulmaz. İşlem sonrası genellikle ağrı olmaz ancak basit ağrı kesicilerle olabilecek ağrı diner.
Prof.Dr. Muhitdin Eski
Plastik Cerrahi
Burun Estetiği
Meme Estetiği
Vücut Estetiği
Yüz Estetiği
Dolgu ve Kırışıklık Tedavisi